Македонско – словенечки театарски врски

(од 1990 до денес)

ТИМОТ

Билатералниот проект Македонско-словенечки театарски врски (од 1990 до денес) се развиваше во две години (2017-2018) и беше изработен од страна на Факултетот за драмски уметности, Скопје и Академијата за театар, радио, филм и телевизија, Љубљана. Проектот беше поддржан од страна на Словенечката агенција за истражување и македонското Министерство за образование и наука. Главната цел на проектот беше одредување, запишување и проценување на заедничката соработка меѓу театарските уметници од двете земји. Истражувањето ги обедини сите полиња на изведбените уметности (драма, опера и балет/танц-театар), вкучувајќи посети од страна на индивидуалци и ансамби. Рецепцијата, критиката и важните уметнички достигнувања остварени од овие уметници и уметнички институции, беа исто така проучени од страна на македонските и словенечките истражувачи вклучени во проектот. Членови на македонскиот тим беа: Христина Цветаноска, Сашо Димоски, Драгана Милошевски Попова, Ана Стојаноска (водител на тимот) и Соња Здравкова Џепароска; членови на словенечкиот тим беа: Зала Добовшек, Алдо Милохниќ (водител на тимот), Маја Шорли и Гашпер Троха. Конечните резултати од проектот беа презентирани на конференција организирана од страна на Факултетот за драмски уметности во Скопје, на 5.11.2018 година.

Факултет за драмски уметности – Скопје

Д-р Ана Стојаноска,
водител на проектот, главен истражувач

Ана Стојаноска

Дипломирала општа и компаративна книжевност (2001г.). Магистрирала (2003) и докторирала (2007) театрологија на Факултетот за драмски уметности – Скопје. Вонреден професор по предметите: македонска драма и театар, историја на светска драма и театар, од книга до филм. Ангажирана е со свои предмети и на мастер/постдипломските и на докторските студии на факултетот. Објавува проза и есеистичко-научни трудови од областа на театарот, родовите студии и книжевно-критичката теорија во македонската и странската книжевна периодика. Активно соработува во редица настани од театарската музеологија во земјата и надвор (автор/куратор на една изложба „Чернодрински 060“, Прилеп, 2011; соработник на изложбата„Кирил Ристоски“, Прилеп, 2012, надворешен соработник на изложбата „Narodno pozorište u Skoplju (1913-1941) - sto godina od osnivanju, Beograd, 2013). Пишувала и рецензии за театарски претстави во дневниот весник „Дневник“ (2004г.). Приредувач на книгата Драми од Дејан Дуковски, Скопје: ПроАртс (2002). Избор, преговор и редакција на книгата Македонска современа драма, 101 том, од прокетот 130 Тома македонска книжевност, Битола: Микена (2008). Автор е на книгите Македонски постмодерен театар, Скопје: ФДУ (2006) и Димитар Ќостаров – реалистичката поетика и естетика на еден режисер, Скопје: ФДУ (2014). Еден од авторите на Поимникот на книжевна теорија, Скопје: МАНУ (2007). Приредувач на деловите Факти и еден од коавторите на монографиите Илија Милчин, (прир.Јелена Лужина), (2003); Прилеп: МТФ „Војдан Чернодрински“ и Петре Прличко, (прир.Јелена Лужина), (2004); Скопје: Магор. Автор на монодрамата Стаклен лампион, праизведена Театра, 16.06.2013г. Автор на романот Јас и Лин, отпосле (Блесок, 2016) за кој ја доби наградата Рациново признание (2017) и беше во најтесниот круг за избор на роман на годината.

Иницијатор, координатор и еден од главните уредници на списанието „Ars Academica“, научно списание со меѓународна редакција што заеднички го подготвуваат и го објавуваат Факултетот за драмски уметности – Скопје и Факултетот за музичка уметност – Скопје. Учествувала во работата на повеќе научни симпозиуми и работилници од областа на театролошката наука.


Д-р Соња Здравкова – Џепароска,
истражувач

Соња Здравкова – Џепароска

Дипломските студии ги завршува на Државниот институт за театарска уметност (ГИТИС) катедра за балет, во Москва, Русија. На истиот институт во 1993 и е доделeн научен степен – „магистер по убави уметности“. Своите постдипломски и докторски студии по театрологија ги завршува на Факултетот за драмски уметности, Универзитет „Св. Кирил и Методиј“ – Скопје (2003 и 2010). Во периодот 1993-2010 е ангажирана во ДМБУЦ „Илија Николовски -Луј“, Скопје каде води своја класа по балет. Паралелно се занимава со балетска теорија и е надворешен соработник на списанијата „Пулс“, Културен живот“, „Нова Македонија“ (Македонија), „Орхестра“ (Србија) „Образование“ (Бугарија) и др. Од 2001 активно соработува со театролошкиот институт, земајќи учество во неколку проекти меѓу кои и дигиталниот ЦД-ром „Театарот на македонска почва“ за кој проект со тимот на истражувачи ја добива државната награда „Гоце Делчев“ во 2003 год. Во 2010 со отворањето на катедрата за балетска педагогија и современ танц на Факултетот за музичка уметност избрана е за доцент по предметите „Историја и анализа на модерен и современ танц“ и „Карактерни игри“. Во тек на својата едукативна работа на ФДУ таа ги предава и предметите „Теорија на изведбата“ и „Историја на балет“. Членува во повеќе меѓународни и домашни организации повразни со изведувачките уметности.

Автор е на книгите Карактерни игри (1998), Скопје: Магнат, Дискурси на танцовата уметност на ХХ век“ (2001), Скопје: Југореклам; Балетска драматургија (2003), Скопје:ФДУ; Историја и теорија на балетската уметност (2006), Скопје: МИ-АН; Аспекти на перформативната кинестетика (2011). Скопје:Југореклам. Во 2014 го иницира издавањето на списанието „Ars Academica“, кое го објавуваат Факултетот за драмски уметности – Скопје и Факултетот за музичка уметност – Скопје, каде е еден од главните и одговорни уредници. Дел е од уредувачкиот борд на меѓународните изданија на ICTM - Dance, Narratives, Heritage издадено од ICTM и Институтот за етнологија и фолклористика (2015), Загреб, Хрватска, како и Improvisation, professionalization and interdisciplinarity in ethnomusicology and ethnochoreology во издание на ICTM и Факултетот за уметности, Белград, Србија (2016). Перманентно учествува на конгреси, конференции и симпозиуми.


М-р Драгана Милошевски – Попова,
помлад истражувач

Драгана Милошевски – Попова

Дипломирала актерска игра на Академијата на уметностите во Белград (1999), како и политикологија на Факултетот за политички науки во Белград. На Факултетот за драмски уметности – Скопје, дипломирала (2008) и магистрирала (2015) театарска режија во класата на проф. Слободан Унковски. Од 2015 година работи како демонстратор по предметите македонска драма и театар и историја на светска драма и театар на истиот факултет. Како актерка има остварено 22 премиерни ролји во најреномираните белградски театри. Била актерка во познатото КПГТ на Љубиша Ристиќ во Суботица. Режирала дванаесет претстави во театрите во земјава и надвор и била асистент режисер на Слободан Унковски на три претстави. Работела на филм и има активно учество во многу проекти на филмските продукциски куќи. Има долгогодишно искуство во истражувачки и креативни проекти за едукација и афирмација на театарската уметност, со посебен фокус на работа со деца.

(учествуваше во првата година од проектот)


М-р Сашо Димоски,
помлад истражувач

Сашо Димоски

Дипломира на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“, Филолошки факултет „Блаже Конески“, катедра за Општа и компаративна книжевност, каде дипломира во 2008 година, а денес е докторанд на Факултетот за Драмски уметности – отсек театрологија. Од 2014, Димоски работи како драматург во театар „Џинот“ во Велес.

Авторскиот опус на Димоски ги вкучува публикациите: „Дневникот на Хулиганот“ (Култура, 2014), „Алма Малер“ (Култура, 2014, Лагуна 2017, Dalkey Archive press 2018), книгата избор драми „Ние, Другите“ (Култура, 2015), романот „Петтото годишно време“ (Култура, 2015, Ombra GvG, 2018, Dalkey Archive press 2018/2019), за кој го добива престижното „Рациново признание“, „Заспаните убавици“ (Култура, 2017), Негови раскази се поместени во списанието „Рукописи“ (2011, Панчево), како и во „Антологија на македонскиот расказ“ (Dalkey Archive Press, 2018).

Како водечки драмски автор на младата македонска генерација, во биографијата на Димоски се акцентираат праизведбите на драмските текстови „Федра“ (2015, копродукција меѓу неговата матична куќа – театар „Џинот“, Велес и Словенско Младинско Гледалишче, Љубљана); „Медеја“ (2016, во продукција на ФАД Стоби), „Парламентарки“ (2016, во продукција на Народен театар Охрид), либретото за современ балет „Црвената соба“ (2016, во продукција на Македонската Опера и Балет), „Ана Комнена“ (2017, на сцената на Велешкиот театар), „Шумата на моето дрво“ (2017, на сцената на Велешкиот театар), либретото за современ балет „Дервишот и смртта“ (2017, на сцената на ХНК Сплит).

Во 2016 година, на Националниот конкурс за откуп на драмски текстови, неговиот текст „Госпоѓиците од Авињон“ се истакнува како нов момент во домашната драма, „македонски текст од европски формат“, а праизведбата ќе се случи во МНТ, сезона 2018. Текстот беше претставен пред јавноста на фестивалот „Војдан Чернодрински“ во збирката „Најновата македонска драма.


Христина Цветаноска,
помлад истражувач

Христина Цветаноска

Дипломирала на Филолошкиот факултет „Блаже Конески”, на Катедрата за италијански јазик. На натпреварот по краткометражен филм, организиран од страна на ЕУ Инфо центар по повод 450 години од раѓањето на Шекспир, го освојува третото место со филмот насловен како Mind full of scorpions. Во 2009 година учествува на ДАФ со монодрамата Исповед на една Егејка. Студира на Факултетот за драмски уметности, на Катедрата за драмски актери. Ја доби наградата „Караманов” за 2015 година на традиционалните Караманови поетски средби, за стихозбирката Решетки и други заблуди. Оваа година запишува постдипломски студии по театрологија. Исклучителен млад истражувач со перспектива за научна работа.


Академијата за театар, радио, филм и телевизија при Универзитетот во Љубљана

Д-р Алдо Милохниќ,
водител на словенечкиот тим, главен истражувач

Алдо Милохниќ

Доктор на науки, вонреден професор по Историја на театар на Академијата за театар, радио, филм и телевизија при Универзитетот во Љубљана (Словенија). Автор е на две книги (Теории на современиот театар и перформансот, Уметност во време на владеење на законот и капиталот) [Theories of Contemporary Theatre and Performance; Art in Times of the Rule of Law and Capital] како и на бројни статии објавени во академски списанија. Ко-автор е на неколку книги (би ги издвоиле, Culture Ltd. – Материјалните услови на културната продукција; Време е за Брехт) [Culture Ltd. – Material Conditions of Cultural Production; It’s Time for Brecht] и уредник на повеќе антологии и изданија во списанијата наменети за изведувачките уметности (Theatre of Resistance; The Politicality of Performance; Pupilcheks Arrived – 40 Years of the Pupilija Ferkeverk Theatre; Artivism; Brecht/Gestus; How to Do Things with Words in Theatre; Women in Theatre; Along the Margins of the Humanities). Член е на уредничките одбори на неколку списанија од областа на изведувачките уметности, како и член на Здружението на театарски критичари и истражувачи на Словенија и на Интернационалниот сојуз на театарски истражувачи. Дел е и од управниот одбор на Словенечкиот Театарски Институт и на Европскиот сојуз за театарски и изведувачки студии.


Зала Добовшек,
помлад истражувач

Зала Добовшек

Зала Добовшек (1983) дипломиран драматург на Академијата за театар, радио, филм и телевизија (AGRFT) при Универзитетот во Љубљана. Во 2008/09 ги започнува своите студии на DAMU во Прага (Divadelní fakulta Akademie múzických umění v Praze). Од 2005 пишува за рубриката од општествено-хуманистички карактер на Студентско Радио Љубљана; од 2009 до 2014 работи како театарски критичар и рецензент за словенечкото списание Delo; од 2015 соработува со двонеделното списание посветено на културата и уметностите Pogledi и дневниот весник Dnevnik. Нејзини прилози се објавени и во дел од професионалните списанија од областа на изведувачките уметности (Maska, Dialogi, Amfiteateр). Член е на многубројни жири комисии (Borštnik Theatre Festival, Week of Slovenian Drama, Gibanica – Biennial of Slovenian Contemporary Dance, MESS Festival Sarajevo, Ministry of Culture) и селектор (MESS Festival 2014 – national programme, Golden Stick 2013 - Festival of children’s and young people’s theatre). Во 2017/2018 селектор е на програмата од натпреварувачки карактер на главниот словенечки национален фестивал Borštnikovo srečanje (Maribor Festival). Член е на Здружението на театарски критичари и истражувачи на Словенија. Како драматург соработувала со следниве театри и институции: Mini Theatre, Ljubljana City Theatre (MGL), Senzorium Institute, Ljubljana Puppet Theatre, Maribor Puppet Theatre, и DAMU(Прага). Од 2016 ментор е на работилницата Mala šola kritike – семинар за пишување фокусиран на куклените претстави и современите изведувачки уметности. Како студент, за својот дипломски труд, ја добива наградата Прешерн. Моментално ги завршува докторските студии по изведувачки уметности на AGRFT во Љубљана на тема: Театарот и војната: врските помеѓу изведувачките уметности и војните во регионот на поранешна Југославија во 1990-тите (Theatre and War: basic relations between performing arts and the wars in the area of the former Yugoslavia in the 1990s). Асистент професор е по Драматургија и Изведувачки уметности на Академијата за Театар, Радио, Филм и Телевизија (AGRFT) во Љубљана.


Д-р Маја Шорли,
истражувач

Маја Шорли

Д-р Маја Шорли е уредник, истражувач, автор на статии и есеи од областа на театрологијата, драматург, сценарист и педагог. Во 2011 година докторирала на Академијата за театар, радио, филм и телевизија при Универзитетот во Љубљана. Покрај работата како истражувач (при AGRFT), работи и како слободен писател драматург. Автор е на книгата Словенечката постдрамска пролет (The Slovenian Postdramatic Spring, MGL, 2014). Ко-приредувач е на три монографии, Друштво на еманципирани мисли и тела [Society of Emancipated Thoughts and Bodies] (Emanat, 2018), Хибридни простори на уметноста [Hybrid Spaces of Art] (AGRFT UL and MASKA, 2012), Динамика на промената во словенечкиот театар на 20-тиот век [The Dynamics of Change in the 20th-Century Slovenian Theatre] (AGRFT UL and MASKA, 2010). Член е на интернационални истражувачки групи составени од театарски социолози, STEP, Феминистичка истражувачка група на IFTR и на Здружението на словенечки театарски критичари и театролози. Во 2014 учествувала во истражувачкиот проект Важноста на аматерскиот, комерцијалниот и субвенционираниот театар за Тајнсајдската публика, реализиран од страна на Royal Central School of Speech & Drama при Универзитетот во Лондон. Во 2008 година ја предводеше работилницата PreGlej која ја доби наградата Zlato gnezdo (the Golden Nest Award) за напредок и за поттикнување на интернационалната размена во доменот на драматургијата. Во сезоната 2014/15, во театарот Glej (Словенија) работи како раководител и модератор на програмата TOP (Тraining the Gaze), чиј фокус е поставен врз развивањето на критичка рефлексија кон современиот театар. Продолжува да работи во Glej со тинејџери на прокетот G2G (Generation to Generation). Главен уредник е на списанието за изведувачки уметности Amfiteater.


Д-р Гашпер Троха,
истражувач

Гашпер Троха

Д-р Гашпер Троха, дипломирал на катедрата по Компаративна книжевност и книжевна теорија на Факултетот за уметности и на Музичката Академија, при универзитетот во Љубљана. Во 2007 докторирал на тема Артикулација на односот кон власта во словенечката драма 1943-1990 (Artikulacija odnosa do oblasti v slovenski drami 1943–1990) [The Articulation of the Relationship to Authority in Slovenian Drama 1943–1990]. Во фокусот на неговото истражување е социологијата на книжевноста, особено прашањето за современоста и словенечката драма и театар. Работи хонорарно на Факултетот за уметности и раководи со издавачката куќа Arsem.

Меѓудругото, бил и директор на интернационалниот книжевен фестивал Vilenica (2010-2013) и генерален директор на управниот одбор на Министерството за Култура на Република Словенија (2013-2014). Објавува во бројни национални и странски научни списанија, а се појавува и како приредувач на неколку научни монографии, од кои би ги издвоиле: History and its Literary Genres (Cambridge Scholars Publishing, 2008), Literarni modernizem v »svinčenih« letih [Literary Modernism in the Years of Lead] (Študentska založba, 2008) и Lojze Kovačič: življenje in delo [Lojze Kovačič: Life and Work] (Študentska založba, 2009). Неговите последни публикации вклучуваат и издание во кое се третира културниот конфликт и Словенечката драмска книжевност насловен како Ujetniki svobode [Prisoners of Freedom] (Dialogi, AGRFT, 2015).